فرایند حل خلاق مسئله

حل مسئله بخش جدایی ناپذیر زندگی سازمانی است. هر بار که مدیر یا رهبر افراد را در تولید یک محصول یا ارائه یک خدمت راهبری می کند  حل مسئله روی میدهد و تصمیم گیری صورت می گیرد.و هر بار که عضوی  از سازمان به روش جدیدی می اندیشد حل مسئله روی میدهد.

اما اینکه این حل مسئله امر واقعا خلاقی است جای بررسی دارد.برای افراد توسعه مهارت حل مسئله یک ضرورت است نه یک امر تشریفاتی و برای سازمانها نیز توسعه این مهارت در افرادشان یک ضرورت است و نواورترین افراد و سازمانها کسانی هستند که ماندگاری و کامیابی خود را با درجه اطمینان بالایی حفظ کرده اند.

در این بخش به شما نشان خواهیم داد که چگونه حل مسئله به صورت خلاق ار آغاز کنید.یا از فرصاها به صورت خلاقانه استفاده کنید چه در کار و چه در زندگی شخصیتان.

حل خلاق مسئله 
تا چند سال اخیر حل خلاق مسئله را یک امر استدلالی و عقلایی تعریف می کردند و دانشمندان برای تجزیه و تحلیل به عوامل کیفی توجه داشتند . اما اکنون پی بردند که یک یک روش کاملا استدلالی و عقلایی تمام ابعاد حل مسئله را  در بر نمی گیرد و خلاقیت در این فرایند  ضروری است.بنابرای از این فرایند به عنوان فرایند حل خلاق مسئله نام (CPS )نام بردند.
در فرایند حل خلاق مسئله هشت مرحله وجود دارد که عبارتند از تحلیل محیط ،تشخیص مسئله ،شناخت مسئله ،فرضیه سازی ،ارائه راهکارها،انتخاب راهکار،اجرای راهکار و کنترل .این فرایند در نماب رشماره 2-1 نشان داده شده است.

1) تحليل محيط
اگر پيوسته در جست و جوي مسائل نباشيد پس چگونه خواهيد دانست كه آيا اين مسائل وجود دارد يا نه؟
شركت نفت  Royal Dutch/shell ميليون ها دلار سالانه صرف پيگيري مسائل مربوط به رقابت و اقتصاد و كسب اطلاعات درباره مشتريان خود مي كند و اين هزينه صرفاً براي يك نوع سيستم اطلاعاتي، يعني سيستم اطلاعات راهبردي صورت مي گيرد.

2) تشخيص مسئله
پيش از آنكه بتوانيد مسئله اي را حل كنيد يا از فرصتي استفاده كنيد بايد از وجود آن مسئله يا فرصت با خبر شويد.
براي مثال هنگامي كه ميكيوكيتا نو در اوايل دهه 1990 اقدام به تجزيه و تحليل اطلاعات مربوط به هزينه توليد در شركت نمود در نهايت، احساس كرد يك جاي كار خراب است. مشكل اين بود كه پس انداز لازمي را كه مي بايست از بابت اتوماسيون و روباتي كردن كارخانه كه به تازگي آن را تكميل كرده است به دست آورد، به دست نمي آورد

3) شناخت مسئله
تفكر استدلالي و شهودي هر دو در اين مرحله صورت مي گيرد.اما شناسايي يك فرآيند عقلايي و استدلالي است.
سئوالات اصلي مطرح شده در شناخت مسئله:
1- چه اتفاقي افتاد، يا خواهد افتاد؟
2- روي چه كسي تأثير گذاشت يا خواهد گذاشت؟
3- چه زماني اتفاق افتاد يا خواهد افتاد؟
4- چگونه اتفاق افتاد با خواهد افتاد؟
5- چرا اتفاق افتاد يا خواهد افتاد؟
6- چه بايد بكنيم تا موفق باشيم

4) فرضيه سازي
فرضيه سازي درباره وضعيت عوامل آينده در شرايط حل مسئله، امري ضروري است.
براي مثال: وضعيت اقتصاد به هنگامي كه محصولات جديد راه اندازي شود چگونه خواهد بود؟ يا واكنش مديرتان نسبت به پيشنهادتان چه خواهد بود؟
در شركت FRITO-LAY حل خلاق مسئله،رمز موفقيت است.
شركت FRIYO-LAY توليد كننده مواد غذايي سبك مستقر در دالاس كه ساليانه 5/3 ميليارد دلار فروش دارد نخستين بار برنامه حل خلاق مسئله (CPS ) را در سال 1987 آغاز كرد. برنامه CPS در FRITO-LAY در هست مرحله انجام مي شود: 1- يافتن مسئله  2- جمع آوري اطلاعات 3- تعريف مسئله 4- نظريه پردازي براي يافتن راه حل 5- ارزيابي و انتخاب بهترين نظريه ها 6- تدوين يك برنامه عملي 7- قبولاندن نظريه به مديريت ارشد  و 8- عملي كردن راه حل 

5) خلق راه كارهاي گوناگون
خلق راه كارهاي مختلف مستلزم فهرست بندي راه كارهاي شناخته شده و ايجاد راه كارهاي اضافي مي باشد.خلق راه كارهاي مختلف تا حدودي يك امر عقلايي و استدلالي و تا حدودي شهودي و غير استدلالي است. هنگامي كه مهندسان شركت اپل كامپيوتر«نيوتن» را كه يك كامپيوتر دستيار ديجيتالي شخصي بود طراحي كردند صدها قابليت جايگزين را براي اين ماشين ايجاد كردند. در پايانة چندين قابليت اصلي از بين بقيه انتخاب شد.

6) انتخاب از بين راه كارهاي مختلف
هنگامي كه مهندسان هوندا براي اولين بار موتوري را طراحي كردند كه 55 مايل در هر گالن مصرف داشت، راه  كارهاي مختلفي براي انتخاب در اختيار داشتند. تأثير فن آوري جديد بر هزينه توليد، سازگاري با سيستم هاي انتقال نيرو و غيره براي تصميم گيري آنان در انتخاب فن آوري، اهميت پسياري داشت.هر يك از فن آوري هاي ممكن مي بايست به لحاظ تأثير آنها بر اين عوامل، مورد ارزيابي قرار مي گرفت.

7) اجرا
پس از آنكه ديدگاه روشني نسبت به كاري كه مي خواهيد انجام بدهيد پيدا كرده و برنامه اي براي انجام آن داشتيد آنگاه مي توانيد عملاً دست به كار شويد. اجرا مستلزم توچه دايم است. اين امر يعني دقيق شدن در جزئيات و پيش بيني موانع و غلبه بر آنها .

8) کنترل
ارزيابي نتايج آخرين مرحله فرآيند حل خلاق مسئله است كه اغلب ناديده گرفته مي شود. اين مرحله مستقيماً به مرحله تجزيه و تحليل محيط راه پيدا مي كند و چرخه جديدي از حل خلاق مسئله آغاز مي شود.تشخيص  نقايص در اين مرحله حايز اهميت است.
شركت سهامي ايتون، سازنده دنده و سوپاپ موتور، اكسل كاميون، مدار شكن و ديگر قطعات متداول، عمدتاً براي خودروسازيها، داراي 38000 نفر كارگر در 110 كارخانه در سراسر چهان است.كاهش چشمگير هزينه ها چهت افزايش بهره وري از عوامل موفقيت اين شركت است. ايتون دفاتر حساب هاي خود را باز گذاشت تا در تصميم گيري آگاهانه به آنها كمك كنند از طريق برنامه هاي  تسهيم سود، يادداشت ها تقديري كاركنان خود را به تلاش جدي در امر نوآوري فرآيند، ترغيب نموده است.

منبع: کتاب 101 تکنیک حل خلاق مسئله، (راهنمای اندیشه نو برای کسب و کار)
تالیف : جیمز هیگینز ، ترجمه : محمود احمدپور داریانی